با پایگاه سایبری الاحد در یک مطلب تازه از دانستنیها و اعمال مذهبی همراه باشید :
علامه طباطبایی(ره): تکلیف ملائکه از سنخ تکلیف معهود در مجتمع بشرى ما نیست
آیا عبادت فرشتگان نیز دارای پاداش است؟
واژه «ثواب» از ریشه «ثوب» به معنای رجوع و برگشت است. به اجر و پاداش نیز از این جهت ثواب گفته می‌شود که به شخص فاعل برگشت می‌کند.[۱] در معنای ثواب(دریافت پاداش) قید در آخرت بودن نیامده، و از این جهت مطلق است و شامل پاداش‌هایی که شخص قبل از آخرت دریافت می‌کند نیز می‌شود؛ هر چند ما بیشتر آن را در پاداش‌های آخرت به کار می‌رود.
فرشتگان در برابر اعمالی که انجام می‌دهند قطعاً پاداش دریافت می‌کنند؛ زیرا خداوند می‌فرماید: ما عمل خوب نیکوکاران را هدر نمی‌دهیم و بی‌پاداش نمی‌گذاریم.[۲]
اما این که پاداش آنها چگونه است آیا پاداش اخروی است یا نه؟
برخی از علما مانند علامه مجلسی معتقد است برپایی قیامت و بررسی حساب و دادن ثواب و عقاب مخصوص انسان است؛ زیرا ملائکه معصوم هستند،[۳] گناه و معصیتی انجام نمی‌دهند تا نیاز به بررسی اعمال داشته باشند؛ علاوه بر این با توجه به بعضی از روایات که غذای برخی از ملائکه تسبیح و نوشیدنی آنها تقدیس است، بر این اساس، ملائکه نتیجه و پاداش عمل خود را در هنگام انجام عمل و خیلی سریع دریافت می‌کنند.[۴]
علامه طباطبایی(ره) در این زمینه نظریه ویژه‌‌ای دارد. وی معتقد است: «تکلیف ملائکه از سنخ تکلیف معهود در مجتمع بشرى ما نیست؛ چون در بین ما انسان‌هاى اجتماعى تکلیف عبارت از این است که تکلیف‌کننده اراده خود را متعلق به فعل مکلف کند، و این تعلق امرى است اعتبارى که دنبالش پاى ثواب و عقاب به میان می‌آید؛ یعنى اگر مکلف موجودى داراى اختیار باشد، و به اختیار خود اراده تکلیف کننده را انجام دهد، مستحق پاداش می‌شود، و اگر ندهد سزاوار عقاب می‌گردد و در چنین ظرفى یعنى ظرف اجتماع، و نسبت به چنین تعلقى یعنى تعلق اعتبارى، البته هم فرض اطاعت هست و هم فرض معصیت؛ یعنی هم ممکن است مکلف فعل مورد اراده تکلیف کننده را بیاورد و هم ممکن است نیاورد.
اما در غیر ظرف اجتماع؛ مثلاً در بین ملائکه که زندگی‌شان اجتماعى نیست، و اعتبار در آن راه ندارد، تا فرض اطاعت و معصیت هر دو در آن راه داشته باشد، تکلیف هم معناى دیگرى دارد. آرى ملائکه خلقى از مخلوقات خدایند، داراى ذواتى طاهر و نوری هستند که اراده نمی‌کنند، مگر آنچه خدا اراده کرده باشد، و انجام نمی‌دهند مگر آنچه او مامورشان کرده باشد؛[۵] به همین جهت در عالم فرشتگان جزا و پاداشى نیست، نه ثوابى و نه عقابى، و در حقیقت ملائکه مکلف به تکالیف تکوینی‌اند، نه امر و نهی‌هاى تشریعى، و تکالیف تکوینی‌شان هم به دلیل اختلافى که در درجات آنان هست، مختلف است.[۶]
————————-
پی نوشت
[۱]. ر. ک: ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج۱، ص ۳۹۵، قم، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
[۲]. «فَاِنَّ اللَّهَ لا یُضیعُ اَجْرَ الْمُحْسِنینَ». هود، ۱۱۵٫
[۳]. ر. ک: ۱۷۴۰
[۴]. «و اقول کون الآخره دار جزاء الملائکه غیر معلوم و انما المعلوم انها دار جزاء الانس فلا ینافی کون الملائکه مکلفین فیها بل یمکن ان یکون جزاؤهم مقارنا لافعالهم من حصول اللذات الحقیقیه و رفع الدرجات الصوریه و المعنویه بل اصل خدماتهم و جزاؤهم کما ورد ان طعامهم التسبیح و شرابهم التقدیس». مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۵۶، ص ۳۱۵، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
[۵]. انبیا، ۲۷٫
[۶]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۹، ص ۳۳۴، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
منبع: islamquest.net
