احکام شکار حیوانات با سگ شکاری

احکام اسلام منحصراً از قرآن کریم استفاده نمی‌شود، بلکه احادیث پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) و سنت و سیرۀ آن بزرگواران نیز از منابعی است که احکام و دستورات شرعی از آنها استفاده می‌شود.

شکار کردن با سگ

یکی از حیواناتی که در اسلام جایز است برای شکار، آن را تعلیم داد سگ است که احکام خاص خود را دارد.
تعلیم سگ، برای شکار جایز می‌باشد.

«… وما علمتم من الجوارح مکلبین تعلمونهن مما علمکم الله فکلوا مما امسکن علیکم…؛ [۱]
از تو سؤال می‌کنند چه چیزهایی برای آنها حلال شده است؟ بگو: «آنچه پاکیزه است، برای شما حلال گردیده؛ (و نیز صید) حیوانات شکاری و سگهای آموخته (و تربیت یافته) که از آنچه خداوند به شما تعلیم داده به آنها یاد داده‌اید، (بر شما حلال است؛) پس، از آنچه این حیوانات برای شما (صید می‌کنند و) نگاه می‌دارند، بخورید؛ و نام خدا را (به هنگام فرستادن حیوان برای شکار،) بر آن ببرید؛ و از (معصیت) خدا بپرهیزید که خداوند سریع الحساب است!».

شان نزول
درباره آیه فوق شان نزولهائى ذکر کرده اند که مناسبتر از همه این است : زید الخیر و (عدى بن حاتم) که دو نفر از یاران پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) بودند خدمتش رسیدند و عرض کردند: ما جمعیتى هستیم که با سگها و بازهاى شکارى صید مى کنیم ، و سگهاى شکارى ما حیوانات وحشی حلال گوشت را مى گیرند، بعضى از آنها را زنده به دست ما میرسد و آن را سر مى بریم ، ولى بعضى از آنها بوسیله سگها کشته مى شوند، و ما فرصت ذبح آنها را پیدا نمى کنیم و با اینکه مى دانیم خدا گوشت مردار را بر ما حرام کرده ، تکلیف ما چیست ! آیه فوق نازل شد و به آنها پاسخ گفت . [۲]

سوال:

اگر نجس است بفرمایید که چرا شکار کردن (که شکار با دهان سگ حمل می شود) و نگهبانی با آن اجازه داده شده است؟
بله اگر چه سگ نجس است[۳] ولی برای برخی از کارها می‌توان از آن استفاده کرد، نگهبانی از خانه و مزرعه و..، و شکار از جمله اموری است که سگ به خوبی آن‌را انجام می‌دهد؛ لذا در اسلام از آن منع نشده است، بلکه خرید و فروش سگ شکاری یا سگ نگهبان به علت همین استفادۀ عقلایی که دارد، در اسلام مجاز شمرده شده است.[۴]

پس نجس بودن آن باعث نمی‌شود از برخی از منافع عقلایی آن چشم پوشی کرد، امروزه خون و فرآورده‌های آن، اگر چه نجس می‌باشد ولی به جهت فواید عقلایی زیادی که دارد و موجب زنده نگه‌داشتن افراد زیادی می‌شود در تمام جهان به صورت گسترده این نوع خرید و فروش رایج است و اسلام نیز آن‌را مشروع می‌داند.[۵]

اگر چه سگ نجس است ولی برای برخی از کارها می‌توان از آن استفاده کرد

احکام شکار با شگ سکاری
شکار کردن با سگ شکاری نیز دارای آدابی است که در صورت رعایت شدن آن، می‌توان از شکار استفاده کرد:
۱٫ شکار مورد نظر از حیوانات وحشی و حلال گوشت باشد.

۲٫ سگ به طوری تربیت شده باشد که به فرمان صاحبش عمل کند و هر وقت او گفت به دنبال شکار برود.

۳٫ هنگامی که سگ به شکار می‌رسد عادت نداشته باشد از شکار بخورد.

۴٫ صاحبش آن‌را به دنبال شکار بفرستد، پس اگر از پیش خود برود خوردن شکار حرام است.

۵٫ کسی که سگ را دنبال شکار می‌فرستد باید مسلمان باشد.

۶٫ در وقت فرستادن سگ به سمت شکار، صاحبش باید نام خدا را بر زبان جاری کند.

۷٫ شکار باید به وسیلۀ زخم دندان سگ مرده باشد، پس اگر به واسطۀ دویدن یا ترس یا خفه شدن توسط سگ مرده باشد، شکار حرام است.

۸٫ وقتی شکارچی به شکار می‌رسد باید شکار مرده باشد، پس اگر هنوز زنده است و وقت هم هست، باید شکار را ذبح شرعی کند، در غیر این صورت خوردن شکار حرام است.[۶]

با تمام این تفاصیل شکاری را که سگ برای صاحبش می‌آورد به این علت که سگ نجس است، باید محل دهان و دندان سگ تطهیر و پاک شود تا بتوان از آن شکار استفاده کرد.[۷]

پی نوشت
[۱]. مائده/سوره۵، آیه۴.   
[۲]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۴، ص۲۷۳
[۳]. امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل، (محشى)، ج‌۱، ص ۶۷، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ۱۴۲۴ق.
[۴]. توضیح المسائل (محشى)، ج‌۲، ص ۱۹۸‌.
[۵]. امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل، مصصح، مسلم قلی پور، ص ۶۱۵، بی‌جا، ۱۴۲۶ق.
[۶]. توضیح المسائل (محشى )، ج ‌۲، ص ۵۸۷٫
[۷]. بهجت، محمد تقی، استفتاءات، ج ‌۱، ص۱۰۲، دفتر معظم له، قم، ۱۴۲۸ق.

گردآوری: بخش مذهبی
منابع:

wikifeqh.ir
islamquest.net